Băng Tan – “Công Tắc” Khởi Động Núi Lửa Ngủ Yên

1. Khi lớp băng dày nghìn năm không còn là rào chắn

Sự tan chảy nhanh chóng của sông băng đang tạo ra một vòng xoáy địa chất đáng báo động: áp suất vỏ Trái Đất thay đổi, núi lửa “ngủ yên” có thể trỗi dậy.

Một nghiên cứu công bố tại Hội nghị Goldschmidt 2025 cho thấy, các khối băng khổng lồ ở Iceland, Greenland và Nam Cực khi tan sẽ giảm trọng tải lên vỏ Trái Đất, tạo điều kiện cho dung nham di chuyển lên bề mặt và gây phun trào núi lửa.

2. Từ tan chảy đến phun trào – chuỗi phản ứng không ngờ

- Áp suất giảm → vỏ Trái Đất giãn nở nhẹ → magma dâng lên.

- Tăng rò rỉ khí nhà kính như CO₂ và methane từ dưới lòng đất và các hồ nước tan băng.

- Tạo nên hiệu ứng “phản hồi dương”: khí hậu nóng lên khiến băng tan – băng tan kích hoạt núi lửa – núi lửa phát thải khí – khí làm Trái Đất nóng hơn.

3. Những khu vực cần theo dõi sát sao

Iceland: hệ thống núi lửa dưới băng Vatnajökull – đang dần tăng địa chấn.

Alaska & Canada: dãy núi Saint Elias ghi nhận dịch chuyển bề mặt.

Nam Cực: khu vực Marie Byrd Land tiềm ẩn hơn 100 núi lửa chưa từng ghi nhận hoạt động.

4. Nghiên cứu điển hình: Núi lửa Mocho-Choshuenco (Chile)

Nghiên cứu của Đại học Heidelberg cho thấy sau Kỷ băng hà cuối cùng, khi băng tan tại khu vực núi Mocho-Choshuenco, tần suất phun trào tăng gấp 5 lần, dẫn đến hình thành đồng bằng dung nham mới trong 1.000 năm.

 Chúng ta cần gì?

- Tăng cường quan trắc địa chấn tại vùng băng tan nhanh.

- Tích hợp dữ liệu khí hậu – địa chất – vệ tinh vào hệ thống cảnh báo rủi ro.

- Xây dựng chiến lược quản trị thiên tai liên ngành, đặc biệt ở khu vực núi lửa gần khu dân cư.

Kết luận: Sự tan băng không chỉ là chỉ dấu biến đổi khí hậu mà còn là "công tắc" địa chất có thể mở ra các sự kiện thiên nhiên khôn lường. Trong bối cảnh Trái Đất nóng lên nhanh hơn bao giờ hết, điều quan trọng là chúng ta phải hiểu sâu hơn mối liên hệ giữa khí hậu và hoạt động bên trong hành tinh để chuẩn bị cho những thách thức trong tương lai.

Nguồn: Nature Geoscience, Hội nghị Goldschmidt 2025, The Guardian Climate.