Rừng “Chậm Chân” Trước Biến Đổi Khí Hậu: Báo Động Cho Hệ Sinh Thái Tương Lai

1. Biến đổi nhanh – Thích nghi chậm: Một sự “lệch pha” nguy hiểm

Khi nhiệt độ trung bình tăng, lượng mưa thay đổi, các loài sinh vật trong rừng buộc phải dịch chuyển phân bố, thay đổi nhịp sống hoặc tiến hóa để thích nghi.

Tuy nhiên các nhà khoa học nhận thấy rằng nhiệt độ và điều kiện khí hậu tại nhiều khu rừng đã thay đổi mạnh mẽ, nhưng cấu trúc sinh học và chức năng của chúng vẫn đang “lạc nhịp” – chưa kịp phản ứng.

Thậm chí, ở những khu rừng lớn như Amazon hoặc Taiga (Bắc Âu – Nga), sự thích nghi còn chậm hơn do quy mô quần thể và hệ sinh thái quá phức tạp.

2. Tại sao rừng phản ứng chậm?

+ Tuổi thọ cây dài: Cây sống hàng trăm năm, khiến quá trình biến đổi giống loài cực kỳ chậm.

+ Tính phụ thuộc hệ sinh thái: Một thay đổi nhỏ ở thực vật có thể kéo theo hiệu ứng dây chuyền ở côn trùng, động vật, nấm, vi sinh vật.

+ Rào cản địa lý: Các loài không dễ dàng di cư qua các vùng đất bị chia cắt bởi đô thị, nông nghiệp hoặc sa mạc hóa.

+ Cạnh tranh sinh học: Loài mới khó xâm nhập vào quần xã ổn định, làm chậm quá trình “tái thiết lập sinh thái”.

3. Hậu quả nếu rừng tiếp tục "bị bỏ lại phía sau"

+ Gia tăng suy thoái rừng: Cháy rừng, sâu bệnh, khô hạn sẽ xảy ra với tần suất dày hơn.

+ Mất đa dạng sinh học: Các loài không kịp thích nghi sẽ bị tuyệt chủng cục bộ.

+ Suy giảm hấp thụ CO₂: Làm trầm trọng thêm hiệu ứng nhà kính toàn cầu.

+ Ảnh hưởng chuỗi cung ứng tự nhiên: Bao gồm cả nước sạch, nông nghiệp và đời sống con người.

3. Giải pháp nào để “giúp rừng bắt kịp” biến đổi khí hậu?

+ Tái tạo rừng chủ động: Trồng lại rừng với các loài có khả năng chịu hạn – nhiệt tốt hơn.

+ Kết nối hành lang sinh thái: Tạo lối di chuyển cho động – thực vật giữa các khu rừng.

+ Theo dõi từ xa: Dùng AI & vệ tinh để dự báo rủi ro và theo dõi thích nghi theo thời gian thực.

+ Can thiệp giống loài: Hỗ trợ dịch chuyển một số loài có nguy cơ ra khỏi vùng nguy hiểm.

Kết luận: Rừng không thể “chạy” để kịp với biến đổi khí hậu. Nhưng chúng ta thì có thể hành động để giúp rừng thích nghi – bằng khoa học, chính sách và cả cộng đồng. Mỗi bước đi ngày hôm nay sẽ quyết định sự tồn tại của các hệ sinh thái rừng trong 100 năm tới.

Nguồn: ScienceDailly, Đại học Basel – Nghiên cứu về độ trễ sinh thái trong các hệ sinh thái rừng.