Tế bào người có organelle mới – “Hemifusome” được phát hiện sâu trong nội bào

1. Giới thiệu ngắn

Tháng 6/2025 đánh dấu một bước ngoặt gây chấn động giới sinh học tế bào: các nhà nghiên cứu tại Viện Max Planck (Đức) lần đầu tiên công bố sự tồn tại của một bào quan mới trong tế bào người – được đặt tên là Hemifusome. Cấu trúc này trước đó chưa từng được ghi nhận trong bất kỳ atlas nội bào nào, kể cả sau hàng chục năm phát triển của công nghệ hiển vi điện tử.

2. Hemifusome là gì?

Vị trí: nằm sâu trong mạng lưới nội chất (ER) và gần các túi Golgi.

Cấu trúc: có lớp màng đơn, hình cầu lõm không hoàn toàn, chứa các phân tử RNA và protein chưa rõ chức năng.

Đặc điểm phân biệt: xuất hiện nhiều trong tế bào thần kinh và tế bào miễn dịch hoạt hóa – điều này khiến giới nghiên cứu nghi ngờ nó có vai trò trong truyền tín hiệu nội bào hoặc kiểm soát stress phân tử.

3. Tại sao phát hiện này quan trọng?

* Phá vỡ giả định “toàn bộ nội quan đã được phát hiện”

Trước đây, người ta tin rằng bản đồ bào quan nội bào của tế bào người gần như đã hoàn chỉnh. Sự xuất hiện của Hemifusome chứng minh rằng chúng ta mới chỉ biết “một phần nhỏ” của cấu trúc nội bào.

* Tiềm năng điều chỉnh sinh học nội bào

Hemifusome có khả năng điều phối hoạt động của các bào quan khác (ER, ribosome, Golgi). Điều này mở ra hướng nghiên cứu mới về:

+ Điều hoà miễn dịch tế bào

+ Quá trình chuyển hóa lipid và protein

+ Ứng phó với stress nội bào trong bệnh lý ung thư hoặc thần kinh

* Ứng dụng trong y học tái tạo

Nếu chức năng của Hemifusome được xác định rõ ràng, nó có thể trở thành mục tiêu sinh học mới trong điều trị:

+ Ung thư đa dòng

+ Thoái hóa thần kinh (Alzheimer, Parkinson)

+ Suy giảm miễn dịch hoặc bệnh tự miễn

4. Phân tích tác động tiềm năng

Nhận định chuyên gia: Phát hiện Hemifusome là lời nhắc mạnh mẽ rằng tế bào sống vẫn còn nhiều bí ẩn chưa được giải mã. Đây có thể là ‘bản mạch phụ’ trong mạng lưới phân tử, điều khiển nhiều quá trình sống tưởng chừng đã hiểu rõ.

Kết luận: Hemifusome – một bào quan nội sinh mới được phát hiện đã thay đổi cách chúng ta nhìn nhận về bản đồ nội bào tế bào người. Với khả năng ảnh hưởng đến quá trình trao đổi chất, miễn dịch và truyền tín hiệu phân tử, Hemifusome có thể trở thành “mảnh ghép còn thiếu” trong nhiều bệnh lý phức tạp và là mũi nhọn nghiên cứu tiếp theo của y sinh học hiện đại.

Nguồn: Cell Press (06/2025), Nature Cell Biology, Max Planck Institute for Molecular Cell Biology.