LIÊN HIỆP HỘI VỀ NGƯỜI KHUYẾT TẬT VIỆT NAM - VIETNAM FEDERATION ON DISABILITY (VFD)
VIỆN KHOA HỌC
VÀ BỔ TRỢ PHÁP LÝ
INSTITUTE OF SCIENCE AND JUDICIAL SUPPLEMENT (IS JUSU)
Trong bối cảnh chuyển đổi số diễn ra mạnh mẽ, Internet đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống người dân Việt Nam. Tuy nhiên, song song với lợi ích, các nguy cơ từ tội phạm mạng – đặc biệt là các hình thức lừa đảo qua mạng – cũng đang lan rộng và gây hậu quả nghiêm trọng. Theo thống kê từ Bộ Công an, trong năm 2024, hàng ngàn vụ lừa đảo trực tuyến đã được ghi nhận, với thiệt hại lên tới hàng nghìn tỷ đồng.
Hiện nay, các chiêu trò lừa đảo ngày càng tinh vi và có tổ chức. Một số hình thức phổ biến bao gồm:
Giả danh cơ quan nhà nước: Đối tượng gọi điện, nhắn tin giả mạo công an, viện kiểm sát, tòa án... yêu cầu chuyển tiền để "xác minh" hoặc "giải quyết hồ sơ".
Lừa đảo qua mạng xã hội: Mạo danh người quen, người nổi tiếng hoặc tài khoản đã bị hack để vay mượn tiền, dụ dỗ đầu tư, kêu gọi từ thiện.
Gửi link giả mạo/phần mềm độc hại: Dẫn dụ nạn nhân nhấn vào đường link giả, từ đó chiếm đoạt tài khoản ngân hàng, tài khoản mạng xã hội hoặc thông tin cá nhân.
Lừa đảo tuyển dụng – kiếm tiền online: Mời chào công việc nhẹ lương cao, nạp tiền để “đặt cọc”, “mở khóa nhiệm vụ”, sau đó chiếm đoạt số tiền.
Lừa đảo đầu tư tài chính, tiền ảo: Mô hình đa cấp trá hình, cam kết lãi suất cao để dẫn dụ người dùng đổ tiền vào các dự án không rõ nguồn gốc.
Trong thời gian tới, các xu hướng sau đang được ghi nhận:
Ứng dụng AI, deepfake để lừa đảo: Kẻ gian sử dụng công nghệ để giả giọng nói, giả khuôn mặt, tạo ra video giống hệt người quen nhằm đánh lừa nạn nhân.
Đánh vào người già và trẻ em: Đây là nhóm đối tượng dễ bị thao túng tâm lý và thiếu kỹ năng số, đang trở thành mục tiêu chính.
Mạo danh thương hiệu lớn: Giả mạo ngân hàng, hãng vận chuyển, trang thương mại điện tử để tạo lòng tin rồi đánh cắp thông tin cá nhân.
Tấn công lừa đảo qua mã QR, ví điện tử: Tăng mạnh khi thói quen thanh toán không dùng tiền mặt lan rộng.
Hậu quả của lừa đảo mạng không chỉ nằm ở thiệt hại kinh tế mà còn gây mất niềm tin vào môi trường số, ảnh hưởng đến an ninh quốc gia, uy tín các tổ chức chính thống và gây tổn thương tâm lý nghiêm trọng cho nạn nhân. Tuy nhiên, việc truy vết, xử lý các đối tượng lừa đảo vẫn gặp khó khăn do các đối tượng thường hoạt động xuyên biên giới, sử dụng công nghệ cao để che giấu dấu vết.
Để đối phó với tình trạng lừa đảo ngày càng gia tăng, cần có sự phối hợp đồng bộ từ nhiều phía:
Nâng cao nhận thức cộng đồng: Thường xuyên cảnh báo qua truyền thông, mạng xã hội, các buổi tuyên truyền tại cộng đồng.
Tăng cường kỹ năng số cho người dân: Đưa kiến thức an toàn mạng vào chương trình giáo dục, đặc biệt ở các cấp học cơ sở.
Siết chặt quản lý các nền tảng công nghệ: Các nền tảng mạng xã hội, dịch vụ tài chính cần có công cụ phát hiện, ngăn chặn tài khoản giả mạo và giao dịch đáng ngờ.
Hoàn thiện pháp luật và cơ chế xử lý: Cập nhật các quy định pháp lý phù hợp với thực tế công nghệ và thiết lập hệ thống tiếp nhận tố giác nhanh chóng, hiệu quả.
Ứng dụng công nghệ trong phòng, chống tội phạm mạng: Sử dụng trí tuệ nhân tạo, phân tích dữ liệu lớn để phát hiện hành vi bất thường.
Lừa đảo qua mạng không còn là vấn đề cá biệt mà đã trở thành một thách thức an ninh mạng cấp thiết đối với xã hội Việt Nam hiện đại. Việc chủ động phòng ngừa, nâng cao ý thức cộng đồng, kết hợp với giải pháp công nghệ và pháp lý sẽ là chìa khóa để bảo vệ người dân khỏi những cái bẫy kỹ thuật số đang ngày càng tinh vi.
Nguồn: Bộ Công an Việt Nam; Cục An toàn Thông tin (Bộ TT&TT); Báo Tuổi Trẻ; Báo Dân Trí; VnExpress
GS Nguyễn Cửu Khoa dùng công nghệ nano hóa dược chất trong thuốc y học cổ truyền, giúp tăng hiệu quả, giảm thời gian điều trị so với thuốc đông y truyền thống
Sử dụng kho dữ liệu hàng trăm triệu từ, nhóm nhà khoa học tại TP HCM xây dựng thành công hệ thống ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) chuyển chữ Nôm sang chữ Quốc ngữ
Ngày 31/03/2025, tại Trường Đại học Đại Nam, TS. Nguyễn Văn Sườn (Thượng toạ Thích Thiện Xuân) – Chủ tịch Viện Khoa học và Bổ trợ pháp lý – đã tham dự và trình bày tham luận tại Hội thảo quốc tế “Thúc đẩy đổi mới và phát triển: Kết nối các nguyên tắc để tạo ra tác động toàn cầu”. Bài tham luận với chủ đề vận dụng giá trị nhân văn của Phật giáo vào giáo dục đại học đã nhận được sự quan tâm sâu sắc từ đại biểu trong và ngoài nước
