Giới hạn chịu nóng của cơ thể người – Báo động mới từ khoa học khí hậu và sinh lý học.

1. Nắng nóng không còn là hiện tượng khí tượng – đó là một vấn đề sinh tồn.

Trong các tuần gần đây, các đợt nắng nóng kỷ lục liên tục được ghi nhận từ Đông Nam Á đến châu Âu và Trung Đông. Trong khi thế giới tập trung vào chỉ số nhiệt độ cao nhất từng ghi nhận, thì một yếu tố âm thầm nhưng nguy hiểm hơn đang được giới khoa học đặc biệt chú ý: ngưỡng chịu nhiệt thực sự của cơ thể người trong điều kiện độ ẩm cao.

2. Không phải nhiệt độ – mà là nhiệt ẩm mới là sát thủ.

Khi môi trường quá nóng và ẩm, cơ thể không thể làm mát bằng cách toát mồ hôi vì mồ hôi không thể bay hơi được. Điều này khiến cơ thể mất khả năng tự điều nhiệt, dẫn đến các nguy cơ nghiêm trọng như:

• Sốc nhiệt (heat stroke) – Tăng thân nhiệt trên 40°C, có thể gây tổn thương não và tử vong.
• Rối loạn thần kinh, tuần hoàn, suy hô hấp, đặc biệt ở người già, trẻ em, công nhân ngoài trời.

Nhiệt độ nguy hiểm từng được giả định là 35°C “wet bulb” (chỉ số nhiệt ẩm – wet-bulb temperature), nhưng các nghiên cứu gần đây cho thấy mức nguy hiểm thực tế có thể thấp hơn, chỉ từ 30–31°C wet-bulb tùy thể trạng và mức vận động.

Wet-bulb temperature là chỉ số kết hợp giữa nhiệt độ và độ ẩm, phản ánh khả năng cơ thể mất nhiệt qua mồ hôi. Đây là chỉ số sinh lý học cực kỳ quan trọng trong bối cảnh biến đổi khí hậu.

3. Nghiên cứu mới nói gì?

Một nghiên cứu công bố giữa năm 2025 (từ Penn State University) đã chỉ ra:

• Cơ thể con người bắt đầu bị “quá tải nhiệt” ở mức chỉ 31°C wet-bulb, tương đương khoảng 38°C nhiệt độ thực và 60% độ ẩm.
• Trong điều kiện vận động (ví dụ lao động ngoài trời, thể thao), ngưỡng chịu đựng còn thấp hơn do cơ thể sinh thêm nhiệt.
• Một người khỏe mạnh có thể chỉ sống sót vài giờ nếu ở trong môi trường như vậy mà không có phương tiện làm mát.

4. Hệ lụy đối với xã hội và lao động ngoài trời.

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu toàn cầu, các đợt “nhiệt ẩm cực đoan” sẽ xảy ra thường xuyên hơn, ảnh hưởng nghiêm trọng đến:

• Công nhân xây dựng, nông dân, người giao hàng, lao động đường phố
• Người già, người có bệnh nền tim mạch hoặc thần kinh
• Học sinh, sinh viên luyện tập thể thao vào buổi trưa

Việc này đặt ra yêu cầu cấp thiết cho các nhà quản lý, trường học, doanh nghiệp và cả chính sách đô thị:

• Điều chỉnh giờ làm việc, giờ học, nghỉ giải lao, tránh giờ cao điểm nắng nóng.
• Tăng cường đào tạo sơ cấp cứu sốc nhiệt, bố trí trạm nước, khu vực nghỉ mát di động.
• Cập nhật cảnh báo nhiệt ẩm cùng với dự báo thời tiết – thay vì chỉ dựa vào nhiệt độ.

5. Khuyến nghị từ chuyên gia.

• Không đánh giá thấp nắng nóng kèm độ ẩm – Thân nhiệt có thể tăng nhanh nguy hiểm mà không có dấu hiệu rõ ràng.
• Uống nước đúng cách – Không chỉ uống nhiều, mà cần chia nhỏ, bổ sung điện giải.
• Trang phục thông thoáng, che chắn hợp lý – Áo sáng màu, nón rộng vành.
• Theo dõi cảnh báo nhiệt ẩm khu vực – Đặc biệt khi tham gia lao động ngoài trời, du lịch, thể thao.

7. Kết luận

Ngưỡng chịu nóng của cơ thể người thấp hơn chúng ta tưởng – và biến đổi khí hậu đang đưa con người đến gần ranh giới nguy hiểm đó.

Nguồn: Penn State University (2025), Nature Geoscience, Times of India (2025), WHO – Heat & Climate Report.